Các tiêu chí kiểm định, đánh giá chất lượng công trình xây dựng 2025

Đánh giá chất lượng công trình xây dựng là bước bắt buộc nhằm đảm bảo công trình đạt các yêu cầu về an toàn, kỹ thuật, mỹ thuật và hiệu quả sử dụng. Quy trình đánh giá không chỉ được thực hiện trong giai đoạn thi công mà còn định kỳ trong quá trình vận hành, sử dụng.

Tổng quan về đánh giá chất lượng công trình xây dựng

Đánh giá chất lượng công trình xây dựng là quá trình kiểm tra, phân tích và xác định mức độ phù hợp của công trình so với các yêu cầu kỹ thuật, quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng và hợp đồng thi công. Mục tiêu chính là đảm bảo công trình đạt chất lượng cao, an toàn, bền vững và đáp ứng nhu cầu sử dụng. Quá trình này bao gồm:

• Kiểm tra trong giai đoạn thi công: Đảm bảo công trình được xây dựng đúng thiết kế, sử dụng vật liệu đạt chuẩn và tuân thủ quy trình kỹ thuật.

• Đánh giá định kỳ trong giai đoạn sử dụng: Phát hiện các dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng để đề xuất biện pháp bảo trì, sửa chữa hoặc cải tạo.

• Đáp ứng yêu cầu pháp lý: Tuân thủ các quy định của Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020), Nghị định 06/2021/NĐ-CP, Nghị định 15/2021/NĐ-CP và Thông tư 14/2024/TT-BXD.

Xem thêm: Các loại khảo sát địa chất công trình xây dựng? Tiêu chuẩn và phương pháp khảo sát địa chất

Tầm quan trọng của đánh giá chất lượng công trình xây dựng

Đánh giá chất lượng công trình mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

• Đảm bảo an toàn: Phát hiện và xử lý kịp thời các nguy cơ hư hỏng, sập đổ hoặc mất an toàn, bảo vệ người sử dụng và cộng đồng.

• Tuân thủ pháp lý: Giúp chủ đầu tư và nhà thầu tránh các rủi ro pháp lý, đáp ứng các yêu cầu của pháp luật và quy chuẩn xây dựng.

• Kéo dài tuổi thọ công trình: Thông qua bảo trì và sửa chữa kịp thời, công trình duy trì được khả năng hoạt động và độ bền lâu dài.

• Nâng cao giá trị công trình: Đảm bảo chất lượng kỹ thuật, an toàn và thẩm mỹ, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững.

Các tiêu chí đánh giá chất lượng công trình xây dựng 2025

Năm 2025, việc đánh giá chất lượng công trình xây dựng được thực hiện dựa trên các nhóm tiêu chí rõ ràng, được quy định trong các văn bản pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Tiêu chí kỹ thuật

• Tuân thủ quy chuẩn và tiêu chuẩn xây dựng: Công trình phải đáp ứng các yêu cầu về kết cấu, an toàn cháy nổ, vệ sinh môi trường theo TCVN và các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

• Chất lượng vật liệu xây dựng: Vật liệu phải có nguồn gốc rõ ràng, đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, phù hợp với thiết kế và điều kiện địa hình.

• Thi công đúng kỹ thuật: Thực hiện đúng bản vẽ thiết kế, không thay đổi hạng mục nếu chưa được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền.

• Nghiệm thu giai đoạn và tổng thể: Công trình phải được kiểm tra và nghiệm thu từng hạng mục, toàn phần trước khi bàn giao, với biên bản và hồ sơ nghiệm thu đúng mẫu.

Tiêu chí pháp lý

• Hồ sơ thiết kế được phê duyệt: Công trình phải được xây dựng theo thiết kế đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

• Giấy phép xây dựng: Đầy đủ giấy phép, bản vẽ thi công, biên bản nghiệm thu giai đoạn và tổng thể.

• Tuân thủ quy định pháp luật: Thực hiện theo Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020), Nghị định 06/2021/NĐ-CP, Nghị định 15/2021/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn liên quan.

Tiêu chí an toàn

• Kết cấu an toàn: Không có dấu hiệu xuống cấp, biến dạng, lệch vị trí hoặc ảnh hưởng đến công năng sử dụng.

• Kiểm tra hệ thống kỹ thuật: Bao gồm hệ thống điện, nước, phòng cháy chữa cháy để đảm bảo hoạt động ổn định.

• Phân loại sự cố: Công trình được phân loại theo cấp độ sự cố từ I đến IV, dựa trên mức độ thiệt hại về tài sản và con người.

Tiêu chí mỹ thuật

• Hài hòa và sáng tạo: Hình thức kiến trúc phải nhất quán, hài hòa với cảnh quan đô thị, tránh sao chép hoặc thiết kế đơn điệu.

• Bố cục và hoàn thiện: Đảm bảo bố cục, màu sắc và vật liệu hoàn thiện đúng với thiết kế đã phê duyệt.

• Đáp ứng quy định quản lý kiến trúc: Không vi phạm các quy định về quản lý kiến trúc đô thị.

Tiêu chí quản lý chất lượng thi công

• Giám sát và nhật ký thi công: Tuân thủ quy trình giám sát, ghi nhận nhật ký thi công và nghiệm thu từng hạng mục theo tiến độ.

• Kiểm soát khối lượng: So sánh khối lượng thực tế với thiết kế để đảm bảo tính chính xác.

• Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng: Theo TCVN 5637:1991 về quản lý chất lượng xây lắp công trình.

Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia áp dụng

Các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia (TCVN) là cơ sở quan trọng để đánh giá chất lượng công trình xây dựng:

• TCVN 4057:1985: Hệ thống chỉ tiêu chất lượng sản phẩm xây dựng, quy định nguyên tắc và phương pháp đánh giá chất lượng.

• TCVN 4058:1985: Chỉ tiêu chất lượng sản phẩm bê tông cốt thép, yêu cầu về vật liệu, quy trình sản xuất và kiểm tra chất lượng.

• TCVN 5637:1991: Quản lý chất lượng xây lắp công trình, cung cấp hướng dẫn kiểm soát và đánh giá chất lượng trong quá trình thi công.

Quy trình đánh giá chất lượng công trình xây dựng

Quá trình đánh giá chất lượng công trình được thực hiện qua các bước sau:

• Thu thập hồ sơ: Bao gồm bản vẽ thiết kế, hợp đồng thi công, biên bản nghiệm thu và các tài liệu liên quan.

• Khảo sát hiện trạng: Kiểm tra trực quan và sử dụng thiết bị chuyên dụng như máy toàn đạc điện tử, máy GNSS RTK hoặc máy thủy bình để đo đạc, xác định sai lệch hoặc hư hỏng.

• Thí nghiệm và phân tích: Thực hiện các thí nghiệm như siêu âm bê tông, khoan lấy mẫu, thử tải để đánh giá chất lượng vật liệu và kết cấu.

• So sánh với tiêu chuẩn: Đối chiếu kết quả kiểm tra với quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu thiết kế.

• Lập báo cáo kiểm định: Ghi nhận số liệu, kết quả phân tích, đánh giá chất lượng tổng thể và đề xuất biện pháp khắc phục.

Báo cáo kiểm định chất lượng công trình

Báo cáo kiểm định chất lượng công trình là tài liệu quan trọng, cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng chất lượng của công trình. Nội dung chính bao gồm:

• Thông tin chung: Tên công trình, địa điểm, chủ đầu tư, quy mô và công năng sử dụng.

• Căn cứ pháp lý: Các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và hồ sơ thiết kế được sử dụng.

• Phạm vi kiểm định: Xác định rõ các hạng mục hoặc bộ phận công trình được kiểm định.

• Phương pháp kiểm định: Mô tả các bước thực hiện, thiết bị sử dụng (siêu âm bê tông, khoan mẫu, thử tải, v.v.) và kết quả đo đạc.

• Kết quả và đánh giá: So sánh kết quả với yêu cầu thiết kế, xác định sai lệch, hư hỏng và đánh giá chất lượng tổng thể.

• Kiến nghị: Đề xuất biện pháp khắc phục, gia cường hoặc bảo trì công trình.

• Phụ lục: Hình ảnh hiện trạng, bản vẽ, biên bản nghiệm thu, chứng chỉ thí nghiệm.

Báo cáo này phải được thực hiện bởi đơn vị có đủ năng lực theo quy định tại Nghị định 15/2021/NĐ-CP.

Báo cáo đánh giá an toàn công trình

Báo cáo đánh giá an toàn công trình tập trung vào việc nhận diện rủi ro và đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Nội dung chính bao gồm:

• Mô tả hiện trạng: Tình trạng kết cấu, hệ thống kỹ thuật và các dấu hiệu hư hỏng, biến dạng.

• Phương pháp đánh giá: Các bước khảo sát, đo đạc và phân tích rủi ro.

• Nhận diện nguy cơ: Liệt kê các yếu tố nguy hiểm như kết cấu yếu, hệ thống điện hoặc phòng cháy chữa cháy không đạt yêu cầu.

• Kết luận và kiến nghị: Đánh giá mức độ an toàn tổng thể và đề xuất biện pháp khắc phục, gia cường hoặc bảo trì.

Sự khác biệt giữa báo cáo kiểm định chất lượng và báo cáo đánh giá an toàn

Mục tiêu

• Báo cáo kiểm định chất lượng: Xác định sự phù hợp của công trình với thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật và hợp đồng thi công.
• Báo cáo đánh giá an toàn: Tập trung vào nhận diện nguy cơ, phòng ngừa tai nạn và đảm bảo an toàn sử dụng.

Nội dung

• Báo cáo kiểm định chất lượng: Chú trọng thông số kỹ thuật, sai lệch và đánh giá chất lượng tổng thể.
• Báo cáo đánh giá an toàn: Chú trọng yếu tố nguy hiểm, rủi ro và biện pháp phòng ngừa.

Thời điểm thực hiện

• Báo cáo kiểm định chất lượng: Thường gắn với nghiệm thu giai đoạn, bàn giao hoặc khi nghi ngờ chất lượng.
• Báo cáo đánh giá an toàn: Thực hiện định kỳ, khi có dấu hiệu mất an toàn hoặc theo yêu cầu cơ quan có thẩm quyền.

Các loại công trình cần kiểm định và đánh giá an toàn 2025

Theo Thông tư 14/2024/TT-BXD và Thông tư 10/2021/TT-BXD, các công trình sau cần kiểm định định kỳ hoặc đánh giá an toàn kết cấu:

• Công trình đã sử dụng trên 8 năm kể từ khi Thông tư 10/2021/TT-BXD có hiệu lực.

• Công trình xây dựng trước năm 1994 hoặc có tuổi thọ trên 60 năm.

• Nhà chung cư, nhà ở tập thể, trường học, bệnh viện, trụ sở làm việc.

• Công trình có dấu hiệu xuống cấp, nứt, lún, nghiêng hoặc mất công năng.

• Công trình thay đổi công năng, ảnh hưởng đến kết cấu chịu lực.

• Công trình hết tuổi thọ thiết kế nhưng vẫn đang khai thác.

• Công trình chịu tác động bất thường như cháy, nổ, động đất hoặc va chạm.

• Công trình công nghiệp, nhà xưởng, giao thông, thủy lợi có yếu tố bất thường hoặc ảnh hưởng lớn đến an toàn cộng đồng.

Quy trình đánh giá an toàn kết cấu công trình

Theo Thông tư 14/2024/TT-BXD, quy trình đánh giá an toàn kết cấu bao gồm hai cấp độ:

• Đánh giá cấp độ 1: Kiểm tra trực quan hiện trạng kết cấu. Xác định các dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng hoặc sai lệch.

• Đánh giá cấp độ 2: Phân tích dựa trên hồ sơ thiết kế, bản vẽ hoàn công và số liệu khảo sát hiện trạng. Sử dụng thiết bị chuyên dụng như máy toàn đạc, máy siêu âm hoặc thử tải để kiểm tra khả năng chịu lực.

• Lập báo cáo: Ghi nhận kết quả, phân tích hư hỏng, khuyết tật và đề xuất biện pháp xử lý.

Tầm quan trọng của đánh giá an toàn kết cấu

Việc đánh giá an toàn kết cấu công trình mang lại nhiều lợi ích:

• Bảo vệ an toàn: Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng và cộng đồng.

• Phát hiện sớm sai sót: Kiểm soát chất lượng thiết kế, thi công và sử dụng để khắc phục kịp thời.

• Kéo dài tuổi thọ công trình: Thông qua bảo trì và sửa chữa hiệu quả.

• Tuân thủ pháp lý: Đáp ứng yêu cầu pháp lý và tránh trách nhiệm pháp lý cho chủ đầu tư, nhà thầu.

• Hỗ trợ phát triển bền vững: Góp phần duy trì cơ sở hạ tầng hiện hữu, hướng tới phát triển bền vững.

Đánh giá chất lượng công trình xây dựng năm 2025 là một quá trình toàn diện, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, bao gồm chủ đầu tư, nhà thầu, đơn vị tư vấn giám sát và cơ quan quản lý. Việc tuân thủ các tiêu chí kỹ thuật, pháp lý, an toàn, mỹ thuật và quản lý chất lượng theo các tiêu chuẩn như TCVN 4057:1985, TCVN 4058:1985 và TCVN 5637:1991, cùng với các quy định pháp luật như Thông tư 14/2024/TT-BXD, đảm bảo công trình đạt chất lượng cao, an toàn và bền vững.

Các báo cáo kiểm định chất lượng và đánh giá an toàn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chi tiết, hỗ trợ đưa ra các quyết định bảo trì, sửa chữa hoặc cải tạo. Thực hiện nghiêm túc công tác đánh giá không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư và phát triển bền vững ngành xây dựng.

Xem thêm: Yêu cầu chung về thiết kế và tiêu chuẩn đánh giá thiết kế công trình xanh